Αντιμετωπίζοντας την κατάθλιψη

Η κατάθλιψη δεν είναι μελαγχολία ή κακή διάθεση. Δεν είναι απλώς αυτό που λέμε «είμαι στις μαύρες μου» ή «είμαι πεσμένος», που έχει ξεκάθαρη αιτία. Είναι ένα επίμονο αίσθημα θλίψης, απογοήτευσης και ανημποριάς.

Είναι πολύ πιο σοβαρό και βαθύ από μια απλή στενοχώρια, δεν επηρεάζεται ακόμη και από ευχάριστα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω από το άτομο, εμποδίζει την κανονική συνήθη λειτουργικότητά του και επιμένει για αρκετές εβδομάδες ή και μήνες ή και χρόνια.


Το φάσμα των καταθλιπτικών διαταραχών διαμορφώνεται από αρκετούς παράγοντες. Οι πιο συχνοί είναι οι νευροενδοκρινικές διαταραχές, το οικογενειακό περιβάλλον και η κληρονομικότητα, τα ψυχοτραυματικά γεγονότα ζωής και ειδικά αυτά που συνέβησαν στην παιδική ηλικία που μπορεί και να μην μπορούμε να τα ανακαλέσουμε στη μνήμη μας, οι προδιαθεσικές καταστάσεις, διάφορα σωματικά νοσήματα όπως είναι η δυσλειτουργία του θυρεοειδή, φαρμακολογικές ή ψυχοδραστικές ουσίες καθώς και σημαντικοί ψυχοπαθολογικοί παράγοντες.

Επιδημιολογικά στοιχεία

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, εκτιμά πως κάθε χρόνο πάνω από 19.000.000 άνθρωποι εμφανίζουν κατάθλιψη.

Η κατάθλιψη παρατηρείται σε άτομα όλων των ηλικιών, κοινωνικών -οικονομικών στρωμάτων, φυλών και μορφωτικών επιπέδων.

Μία στις 4 γυναίκες και ένας στους 10 άνδρες μπορεί να αναπτύξει κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της ζωής του. Το 69% των καταθλιπτικών ασθενών παρουσιάζουν σωματικά ή σωματοποιημένα συμπτώματα (πονοκέφαλος, αδυναμία-κόπωση, πόνοι στο στήθος, γαστρεντερικά ενοχλήματα).

Ασθενείς που πάσχουν από σοβαρή οργανική νόσο (καρκίνος, διαβήτης, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα του μυοκαρδίου) παρουσιάζουν υψηλό ποσοστό κατάθλιψης.

Το 90% των καταθλιπτικών ασθενών παρουσιάζουν συμπτώματα άγχους.

Η κατάθλιψη στους ηλικιωμένους είναι η πιο συχνή ψυχική διαταραχή, καθώς το 10-34,5% των ηλικιωμένων μπορεί να παρουσιάσουν καταθλιπτική συμπτωματολογία, ιδίως με άτυπα συμπτώματα (συγκαλυμμένη κατάθλιψη /masked depression) όπως π.χ. κόπωση, πόνος που διαχέεται σε διάφορα σημεία του σώματος, γαστρεντερικά ενοχλήματα, παραίτηση από καθημερινές συνήθειες ή ενέργειες, διαταραχές του ύπνου (ιδιαίτερη προσοχή στη φαρμακοθεραπεία λόγω των υπαρχόντων παθολογικών ή άλλων νοσημάτων).

Στους ηλικιωμένους άνδρες, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, είναι ιδιαίτερα αυξημένος ο κίνδυνος αυτοκτονίας.

Ηπια ή ελάσσων κατάθλιψη

Τα συμπτώματά της είναι πιο ήπια από της μείζονος. Πιο συγκεκριμένα διαφέρει από τη μείζονα στα εξής:

Το καταθλιπτικό συναίσθημα είναι πιο ήπιο.

Συχνά υπάρχουν «νευρωσικά» συμπτώματα (άγχος, ευερεθιστότητα, υπερβολική ενασχόληση με σωματικά συμπτώματα).

Ο κίνδυνος αυτοκαταστροφής είναι πολύ μικρότερος ή απουσιάζει τελείως.

Χαμηλή αυτοεκτίμηση και ο ασθενής τα βάζει με τους άλλους (ετερομομφή).

Δεν υπάρχει συνήθως απώλεια βάρους.

Δεν υπάρχουν συνήθως διαταραχές στη σεξουαλική επιθυμία.

Η εμφάνιση και η συμπεριφορά δεν θυμίζουν καταθλιπτικό ασθενή (π.χ δεν έχει βραδύτητα στις κινήσεις, λυπημένη έκφραση, παραμελημένη αμφίεση).

Δυσθυμική διαταραχή

Χρόνια, μικρής έντασης, καταθλιπτική διάθεση που διαρκεί τουλάχιστον για 2 έτη, τις περισσότερες ημέρες και κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας.

Πρόκειται για προσωπικότητες μεμψίμοιρες, απαισιόδοξες με «απόλυτο και δογματικό» τρόπο σκέψης, αναποφασιστικότητα και εσωστρέφεια.

Στο 1/3 των ασθενών μπορεί να εξελιχθεί σε μείζονα κατάθλιψη.

3 φορές συχνότερη στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άνδρες.

Είναι δύσκολο να διαγνωσθεί.

Βλάπτει την ποιότητα ζωής σημαντικά.

Θεραπευτικές προσεγγίσεις

Τα καταθλιπτικά επεισόδια συχνά υποτροπιάζουν, ιδίως όταν η θεραπευτική αγωγή είναι πλημμελής ή διακόπτεται πρόωρα, και μπορεί να επανεμφανιστούν στη διάρκεια της ζωής.

Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία σε ατομική βάση ή/και σε ομαδικό πλαίσιο αποτελεί θεραπεία εκλογής σε ήπιας, μέτριας ή /και σοβαρής έντασης κατάθλιψη αφού μάλιστα συνδυάζεται άριστα και αλληλοσυμπληρώνεται με φαρμακευτική αγωγή.

Η Διαπροσωπική Ψυχοθεραπεία (ΙΡΤ) επικεντρώνεται κυρίως στην αντιμετώπιση θανάτου αγαπημένου προσώπου (διεργασία πένθους) και μέσα σε βραχύ χρονικό διάστημα παρουσιάζει εξαιρετικά αποτελέσματα.

Βέβαια η κλασική θεραπευτική προσέγγιση συνιστά και αφορά τη φαρμακευτική αγωγή, αφού μάλιστα η τεχνολογία προσφέρει νέες ουσίες άμεσης αποτελεσματικότητας, υψηλής ασφάλειας και ιδιαίτερα ευνοϊκού προφίλ ανεπιθύμητων ενεργειών. Το ζητούμενο είναι να πεισθεί ο ασθενής να λάβει την αγωγή για 9-12 μήνες κατ’ αρχήν ώστε να αισθανθεί καλύτερα και να γίνει πρόληψη των υποτροπών και ελαχιστοποίηση του κινδύνου επανεμφάνισης της νόσου με συνεχή επανεκτίμηση από τον θεράποντα.

Κυρίαρχη θέση πλέον κατέχουν τα δεύτερης γενιάς νεότερα αντικαταθλιπτικά (SSRiS, SNRiS, NaSSA) που έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα με τα παλαιότερα τρικυκλικά (TCAS) χωρίς όμως τις ανεπιθύμητες ενέργειες τους όπως π.χ. δυσκοιλιότητα, διαταραχές ούρησης (σε υπερτροφία προστάτου), ξηροστομία, αύξηση ενδοφθάλμιου πίεσης, σύγχυση, και διαταραχές μνήμης, ταχυκαρδία, καταστολή, αύξηση βάρους κ.ά.

Αξίζει να σημειωθούν τα αποτελέσματα της μελέτης του καθηγητή κλινικής Ψυχολογίας και Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Βερόνα Α. Cipriani και των συνεργατών του, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην επιστημονική επιθεώρηση LANCET (τεύχος, 373 , Μάρτιος, 2009).

Στο πλαίσιο της έρευνας ανασκοπήθηκαν 117 τυχαιοποιημένες μελέτες συνολικού αριθμού 25.928 ασθενών, οι οποίες είχαν πραγματοποιηθεί από το 1991 μέχρι τις 30 Νοεμβρίου του 2007 προκειμένου να εξαχθούν συγκεκριμένα συμπεράσματα για την αποτελεσματικότητα των αντικαταθλιπτικών δεύτερης γενιάς, όσον αφορά την επείγουσα αντιμετώπιση μονοπολικής μείζονος καταθλιπτικής συνδρομής σε ενήλικα άτομα.

Συγκρίθηκαν 12 (δώδεκα) νεότερα αντικαταθλιπτικά δεύτερης γενιάς και οι ερευνητές κατέληξαν στο ότι «η HCL σερτραλίνη ενδέχεται να αποτελεί την καλύτερη επιλογή για την έναρξη της θεραπευτικής αντιμετώπισης ενηλίκων ασθενών με μέτρια ώς βαριά μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, καθώς διαθέτει την καλύτερη ισορροπία μεταξύ (θεραπευτικού) αποτελέσματος, αποδοχής (εκ μέρους των ασθενών, των συγγενών και των θεραπόντων ) και κόστους (από τα ασφαλιστικά ταμεία)».

Γράφει ο δρ ΝΙΚΟΣ Ε. ΔΕΓΛΕΡΗΣ, νευρολόγος-ψυχίατρος, Ψυχοθεραπευτικό Κέντρο Πειραιά

Πηγή: enet.gr