Σκόνη με επικίνδυνα βαρέα μέταλλα

Επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία βαρέα μέταλλα περιέχει η σκόνη από τη Σαχάρα που πνίγει την Ελλάδα και την Ανατολική Μεσόγειο. Όπως αποκαλύπτουν «ΤΑ ΝΕΑ», η πρώτη διεξοδική έρευνα που ολοκληρώθηκε πριν από λίγες ημέρες από το Πανεπιστήμιο Αθηνών σχετικά με τη χημική σύσταση των κόκκων σκόνης κατέδειξε την ύπαρξη εννέα βαρέων μετάλλων, ανάμεσα στα οποία ο μόλυβδος και το αρσενικό που κατέχουν την πρώτη θέση στην παγκόσμια λίστα με τις πιο επικίνδυνες χημικές ουσίες. 

«Είναι η πρώτη φορά που διενεργήθηκαν εξειδικευμένες μετρήσεις για την ύπαρξη βαρέων μετάλλων στη σκόνη από τη Σαχάρα», λέει στα «ΝΕΑ» ο Θανάσης Γκοντελίτσας λέκτορας Ορυκτολογίας και Ορυκτοχημείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο κ. Γκοντελίτσας και ο επίκουρος καθηγητής στο Εργαστήριο Κλιματολογίας και Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Νάστος συνέλεξαν δείγμα από τη σκόνη που είχε κατακαθήσει στην Αθήνα τον Φεβρουάριο του 2006 και αφού διερεύνησαν την πιθανότητα να εμπεριέχει ραδιενεργά ισότοπα, στη συνέχειαζητώντας κατεπειγόντως έγκριση από την Ε.Ε.- την υπέβαλαν σε πολυήμερες εξετάσεις στο κατ΄ εξοχήν αρμόδιο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καρλσρούης στη Γερμανία, όπου και αποκαλύφθηκε η ύπαρξη των βαρέων μετάλλων. «Υπήρχε μόλυβδος, αρσενικό, σίδηρος, μαγγάνιο, βανάδιο, νικέλιο, χρώμιο, χαλκός και ψευδάργυρος, ουσίες που θεωρούνται επικίνδυνες για τον ανθρώπινο οργανισμό και ανάλογα με την κατανομή τους πάνω στα συστατικά της σκόνης, έχουν τοξική δράση. Μάλιστα, ο μόλυβδος και το αρσενικό κατέχουν τις δύο πρώτες θέσεις στη λίστα με τις πιο επικίνδυνες ουσίες για τον άνθρωπο, την οποία εκδίδει κάθε χρόνο η Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος» λέει ο κ. Γκοντελίτσας.

Η ύπαρξη των βαρέων μετάλλων στη σκόνη που μεταφέρθηκε στη χώρα μας από την Αφρική απέδειξε, σύμφωνα με τους ειδικούς, ότι η έρημος της Σαχάρας είναι ιδιαίτερα μολυσμένη από κάθε είδους ανθρώπινη δραστηριότητα. Τα ιχνοστοιχεία (βαρέα μέταλλα) που είχαν προσκολληθεί στους κόκκους άμμου υποδήλωναν ότι προέρχονταν από πηγές όπως διάφορα μέταλλα, σκουπίδια, κράματα, δομικά υλικά και από ρυπογόνα φορτία εξατμίσεων και βιομηχανικών καύσεων. «Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που καθιστά επικίνδυνα τα βαρέα μέταλλα που ανιχνεύσαμε στη σκόνη. Προέρχονται από ανθρωπογενή δράση και δεν έχουν φυσική ορυκτή προέλευση».

Κόκκινη λάσπη. Η έρευνα των Ελλήνων επιστημόνων άρχισε τον Φεβρουάριο του 2006. Στις 24 και 25 του μήνα, τεράστια ποσότητα σκόνης έπληξε τον ελλαδικό χώρο. Μάλιστα η κατάσταση είχε γίνει εξαιρετικά δυσάρεστη επειδή το ίδιο διάστημα εκδηλώθηκαν έντονες βροχοπτώσεις. Εκείνη την ημέρα, ο κ. Νάστος με έναν δειγματολήπτη συγκέντρωσε ένα λίτρο κόκκινης λάσπης και τη μετέφερε στα εργαστήρια του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εκεί αφού την διήθησαν μαζί με τον κ. Γκοντελίτσα, απομόνωσαν σε ένα ειδικό φίλτρο μικρή ποσότητα σκόνης (100 mg) και άρχισαν να μελετούν την ορυκτολογική, χημική και ισοτοπική της σύσταση.

Αρχικά ήθελαν να διαπιστώσουν αν η σκόνη από τη Σαχάρα ήταν ραδιενεργός, όπως είχε υποστηριχτεί παλαιότερα από επιστήμονες του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

«Αφού αποκλείσαμε την πιθανότητα της ραδιενέργειας, στρέψαμε το ενδιαφέρον μας σε μια άλλη παράμετρο η οποία δεν είχε διερευνηθεί καθόλου μέχρι τώρα, στην ύπαρξη βαρέων μετάλλων». Μαζί με τον ερευνητή του Ινστιτούτου Πυρηνικής Φυσικής Ανδρέα Καρύδα χρησιμοποίησαν την τεχνική φασματομετρίας φθορισμού ακτίνων Χ και αποκαλύφθηκε ότι «κάτι συμβαίνει» με τη σκόνη. Οι ακτίνες Χ αποκάλυψαν συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων και «φωτογράφισαν» την ύπαρξη μολύβδου, αρσενικού, χαλκού, ψευδαργύρου, νικελίου και χρωμίου.

Η έρημος είναι ιδιαίτερα μολυσμένη από κάθε είδους ανθρώπινη δραστηριότητα 

3,9 εκατ. τόνοι σκόνης στη Μεσόγειο 

Τουλάχιστον 3,9 εκατ. τόνοι σκόνης μεταφέρονται κάθε χρόνο από τη Σαχάρα προς τη Μεσόγειο, σύμφωνα με έρευνα Γάλλων ειδικών από την Εcole Νormale Superieure που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Νature» το 1986. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό το φαινόμενο παρουσιάζεται άλλοτε με μεγαλύτερη και άλλοτε με μικρότερη συχνότητα εδώ και χιλιάδες χρόνια. Μάλιστα έχει διατυπωθεί η εκτίμηση ότι ορισμένα παλαιοεδάφη που υπάρχουν στον ελλαδικό χώρο και συναντώνται και στην Αττική, έχουν σχηματιστεί με τον χρόνο εξαιτίας των αλλεπάλληλων εναποθέσεων σκόνης από την αφρικανική έρημο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1992, Άγγλοι επιστήμονες από το Ινστιτούτο Ιζηματολογίας του Πανεπιστημίου του Ρέντινγκ υπολόγισαν ότι κάθε χρόνο στην Κρήτη κατακαθίζουν σε κάθε τετραγωνικό μέτρο εδάφους από 10 γραμμάρια έως 100 γραμμάρια σκόνης από τη Σαχάρα. Η Κρήτη αποτελεί τον πρώτο «σταθμό» της σκόνης αμέσως μόλις φύγει από την έρημο. Ο κ. Γκοντελίτσας, συνεκτιμώντας τις συγκεντρώσεις των βαρέων μετάλλων στους κόκκους σκόνης και την ποσότητα αυτής που μεταφέρεται στον ελλαδικό χώρο, λέει πως «κάθε χρόνο μερικά κιλά βαρέων μετάλλων διασκορπίζονται στην ξηρά και τις ελληνικές θάλασσες».

Πηγή: Τα Νέα Οnline