Μικρό οδοιπορικό στα Χανιά

Χανιά. Πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού, στη δυτική Κρήτη. Μια μικρή πολιτεία των 70 χιλιάδων περίπου κατοίκων με έντονα … Κερυνειώτικα χαρακτηριστικά.  Η πόλη στην βόρεια της πλευρά βρίσκεται απλωμένη κατά μήκος του κόλπου των Χανιών και στην  νότια της πλευρά ανεβαίνει δειλά μέχρι τους πρόποδες των Λευκών ορέων και χάνεται μέσα στο βαθύ πράσινο λαδί των ελαιώνων.

Στο παραλιακό της μέτωπο πλήθος καφετέριες, μπαράκια, παγωταρίες,  ταβερνάκια, όλα έχουν κάτι διαφορετικό να δώσουν και να ικανοποιήσουν ακόμα και τον πιο δύσκολο πελάτη. Ξεκινά κάποιος το απόγευμα, μετά που θα γύρει ο ήλιος, τον περίπατο του από την Ακτή Κουντουριώτη, (δυτικότερα βρίσκεται η Ακτή Κανάρη, η ακτή Ενώσεως - που δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερο τουριστικό ενδιαφέρον) αγναντεύοντας την ελληνική σημαία πάνω από τη μαρμάρινη επιγραφή «….Υψώθη ενταύθα στο διηνεκές...». Χαρακτηριστικό της ακτής Κουντουριώτη τα εστιατόρια και τα ταβερνάκια. Περνά στην ακτή Ενώσεως, από το σημείο που βρίσκεται το τουρκικό λουτρό, σήμερα ανακαινισμένο, που χρησιμοποιείται για πολιτιστικά δρώμενα. Στα αριστερά παρατηρεί συνεχώς τον κυματοθραύστη που είναι κτισμένος  πάνω στον ύφαλο, ο οποίος διατρέχει μεγάλο μήκος του κόλπου, αφήνοντας μόνο ένα μικρό βορειοδυτικό άνοιγμα στο λιμάνι. Στο τέρμα του κυματοθραύστη δεσπόζει ο ανακαινισμένος ενετικός φάρος, σήμα κατατεθέν του παραλιακού μετώπου των Χανιών. Μετά την ακτή Ενώσεως ακολουθεί η ακτή Μιαούλη και το Κουμκαπί. Η περιοχή προσαρμοσμένη ολόκληρη σε νεολαίους, αφού εκεί βρίσκονται περισσότερα μπαράκια και καφετερίες παρά ταβερνάκια.
Κάπου θα σταματήσεις για ένα ουζάκι με μεζέ. Δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά, η θάλασσα το επιβάλλει, το δροσερό μελτέμι συναινεί. Ένα καραφάκι ούζο, μια μικρή ποικιλία τυρί και μια μικρή ψαράκι φρέσκο, άντε και μια γαρίδες σαγανάκι, τελικά … από ουζάκι σε κανονικό δείπνο, χρόνο να έχεις να απολαμβάνεις άσε την τιμή, 20 ευρώ το πολλή.
Τα κάθετα στο παραλιακό μέτωπο στενά δρομάκια με τα διώροφα διατηρητέα σφύζουν από ζωή τόσο την ημέρα όσο και την νύκτα. Τα τουριστικά καταστήματα και ταβερνάκια χαρακτηρίζουν αυτά τα στενά δρομάκια. Το «Μεσοστράτι», το «Ταμάμ» και τα τόσα άλλα ταβερνάκια προσφέρουν γνήσιες παραδοσιακές Κρητικές συνταγές, ενώ το βραδάκι κάποια προσφέρουν και μουσική με κρητική λύρα και μαντινάδες. Μια ρακί πριν το δείπνο με ντάκο είναι ότι πρέπει. Όλα όμορφα, απλά, απέριττα, χωρίς προσποίηση και … σημαντικό χωρίς αλλοδαπούς σερβιτόρους. Μπορείς να συνεννοηθείς … άνετα στα ελληνικά, μια ευτυχία.

Το θαλάσσιο μπάνιο απαραίτητο. Η πόλη διαθέτει αρκετές οργανωμένες παραλίες αλλά και άλλες λιγότερο οργανωμένες στην ευρύτερη περιοχή. Αν και χωρίζονται γενικά σε δύο κατηγορίες, τις κοσμοπολίτικες και ταυτόχρονα νεολαιίστικες και τις λιγότερο κοσμοπολίτικες έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό την χοντρή ξανθή άμμο (Αμμόχωστος) και τα καταγάλανα δροσερά νερά (Κερύνεια, Πάφος). Στα δυτικά των Χανιών βρίσκονται περισσότερο οι νεολαιίστικες παραλίες και τα μπαράκια στην άμμο με την δυνατή μουσική, ενώ στα ανατολικά και στην περιοχή του Ακρωτηρίου υπάρχουν οι λιγότερο κοσμοπολίτικες παραλίες. Άγιος Ονούφριος, η παραλία του Τερσανά με την καντίνα να βρίσκεται η μισή μέσα στο νερό, η παραλία του Σταυρού με την «σχεδόν λιμνοθάλασσα», όπου γυρίστηκε και ο «Ζορπάς» του Μιχάλη Κακογιάννη (ξέρετε το ΟΣΚΑΡ φωτογραφίας ένα από τα δύο που κέρδισε η ταινία δεν έφυγε ποτέ από την περιοχή. Βρίσκεται σε ταβερνάκι της περιοχής διότι ο οπερατέρ της ταινίας είπε εν πλήρη συνειδήσει, μεταξύ άλλων. «…μα δεν έστησα εγώ το τοπίο, απλά κινηματογραφούσα ότι έβλεπα, το ΟΣΚΑΡ ανήκει στην περιοχή και όχι σε εμένα…»). Της περιοχής δεσπόζει το ομώνυμο όρος, στην πλαγιά του οποίου ο Ζορπάς έστησε εκείνη την ξύλινη κατασκευή μεταφοράς μεταλλεύματος … η οποία κατάρρευσε προς λύπη του με το πρώτο φορτίο. Είναι και άλλες παραλίες όμως όπως το Μαράθι και το Λουτράκι. Μην νομίσετε μεγάλες παραλίες, όχι το πολύ 100 με 200 άτομα η κάθε παραλία, 50 με 70 ομπρέλες, όλες όμως με ένα χαρακτηριστικό, τους σκιερούς Μέρικους («κυπαρισσοειδές» που μπορεί να ζήσει σε υφάλμυρα νερά και ρίχνει το φύλλωμα του τον χειμώνα) και τα τζιτζίκια (άμα δώσεις προσοχή είναι ικανά να σε τρελάνουν). Εκεί στο Μαράθι ο Αποστόλης (ο διαχειριστής της παραλίας) ξέρει όλους τους πελάτες του με το μικρό τους όνομα. Μόλις κάποιος κουνηθεί από την ξαπλώστρα … νάτος ο Αποστόλης από πάνω του … δύο φραπέ μέτρια και δύο φρέτο εσπρέσο σκέτα… και σίφουνας ο Αποστόλης επιστρέφει με τους καφέδες και μια τσάντα γεμάτη παγάκια μην και ο πελάτης του δεν δροσίζεται για τις επόμενες δύο ώρες.

Είναι όμως όμορφη η περιδιάβαση και στην πόλη. Εδώ οι ρυθμοί κάπως πιο έντονη. Τροχαία, φώτα διασταυρώσεις, λεωφορεία, θόρυβος και σχετική πολυκοσμία, αλλά ανεκτή κατάσταση. Η δημοτική αγορά στο κέντρο της πόλης η οποία είναι κτίσμα του 1913 επί εποχής του Ελευθερίου Βενιζέλου. Σε σχήμα σταυρού, έχει στον κεντρικό της άξονα μικρά ψωμάδικα-τυροπιτάδικα και φούρνους, καταστήματα τυροκομικών (άμα δεν φάγατε Κρητική γραβιέρα και μανούρι με παξιμάδι μην πείτε ότι φάγατε γραβιέρα) καθώς και 3-4 τουριστικά. Στα δύο πλαϊνά του σταυρού υπάρχουν τα ιχθυοπωλεία τα κρεοπωλεία και μεριά καφεστιατόρια. Μη νομίσετε παράξενα πράγματα, μιλώ για απλά και απάχικα καταστήματα, όπου μπορεί κάποιος να φάει από ψαρόσουπα και πατσά μέχρι παϊδάκια και κοψίδια στα κάρβουνα. Εκεί το ουζάκι, η ρακί και το κρασί πίνεται συντροφιά με ντόπιους (άμα σε κεράσουν απλά να αποδεχτείς διότι το αντίθετο δεν θεωρείται καλό).
Στον Άγιο Νικόλαο Σπλάντζιας η σκιά και η δροσιά περισσεύουν. Τα καφενεδάκια γύρω από την ομώνυμη πλατεία είναι πειρασμός. Πρέπει να κάτσεις για ένα καφέ.
Η περιδιάβαση στη Χαλέπα με τα διώροφα αρχοντικά και το σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου επιβάλλεται. Το σπίτι είναι μουσείο αλλά και έδρα της Πρυτανείας του Πολυτεχνείου Χανιών. Πνιγμένο στα δένδρα, τις ορτανσίες και τους κισσούς.
Αργά το απόγευμα γραμμή για τους τάφους των Βενιζέλων, πάνω στο ύψωμα που δεσπόζει των Χανίων. Η θέα εξαιρετική … απαιτείται καλή φωτογραφική μηχανή, δυνατός φακός και τρίποδας για τα μακρινά πλάνα. Όλα τα Χανιά απλώνονται από κάτω. Σε απόσταση αναπνοής τα δύο μαγαζιά, «οι Νύμφες» και « η Κουκουβάγια». Η Κουκουβάγια έχει ιστορία. Πάνω σε αυτό το σπίτι οι Γερμανοί είχαν εγκαταστήσει από το 1941 φυλάκιο και αντιαεροπορικό όπλο κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Τότε το σπίτι ήταν πολύ έξω από τα Χανιά και συναντούσε κάποιος πάρα πολλές κουκουβάγιες. Έτσι και οι Γερμανοί ονόμασαν το φυλάκιο Κουκουβάγια (στα ελληνικά) και έκτοτε έμεινε η ονομασία του και στο σημερινό μαγαζί. Η νυκτερινή θέα (αλλά και η ημερήσια) εξαιρετική, απαιτείται εξοπλισμός για νυκτερινή φωτογράφιση. Στην Κουκουβάγια η οποία γεμίζει τόσο την ημέρα όσο και τη νύκτα η σπεσιαλιτέ είναι το … ζουμερό, το οποίο είναι ένα τεράστιο κομμάτι κέικ σοκολάτας με ζεστή σοκολάτα (τον χειμώνα) ή και μπάλες παγωτού (τα καλοκαίρι). Επειδή είναι και πολύ κοντά στο Πολυτεχνείο τα μαγαζιά είναι μόνιμα γεμάτα από φοιτητές οι οποίοι είναι … βουτηγμένοι στο ίδιο ζουμερό.

Λίγο πιο πέρα, ένα περίπατο, η εξοχή, το Ακρωτήρι όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του Πολυτεχνείου αλλά και το Αεροδρόμιο των Χανίων ή Αεροδρόμιο της Σούδας.
Γενικά στην Κρήτη, ιδιαίτερα όμως στην περιοχή των Χανίων, η παράδοση κρατιέται, όχι μόνο από τους μεγαλύτερους σε ηλικία αλλά και από τους νεαρότερους. Οι σχολές παραδοσιακών οργάνων και χορών είναι πολύ διαδεδομένες, σχεδόν κάθε μερικά τετράγωνα να και μια σχολή και να βλέπεις εκεί τα παιδιά με τις παραδοσιακές τους στολές να μαθαίνουν πεντοζάλη, λύρα λαούτο και άλλα. Γενικά η Κρητική παραδοσιακή μουσική έχει ένα ξεσηκωτικό χαρακτήρα, γι αυτό και άμα δείτε κάπου «… Πανηγύρι στο….» μην αμελήσετε, θα περάσετε πολύ καλά και θα ακούσετε και μπαλοθιές.
Καλά να περάσετε λοιπόν και καλή επιστροφή.

Κλεάνθης Α. Νικολαΐδης
Εν μέρει Χανιώτης


Φωτογραφίες: Κλεάνθης Α. Νικολαΐδης