Ατλαντίδα... η Σαντορίνη;

Βρετανή ιστορικός ταξιδεύει στο κυκλαδίτικο νησί και παρομοιάζει τη σημερινή τοπογραφία με τις περιγραφές του Πλάτωνα

«Από τη στιγμή που η Ατλαντίδα καταγράφηκε στην Αθήνα (από τον Πλάτωνα), δεν χάθηκε ούτε στιγμή από το ανθρώπινο ραντάρ».


Με αυτά τα λόγια η Αγγλίδα ιστορικός, παρουσιάστρια και συγγραφέας Μπέτανι Χιουζ αναζητεί ξανά, ύστερα από εκατοντάδες χρόνια, στην εκπομπή του BBC 2 «Atlantis-The Evidence» («Ατλαντίδα - Η Απόδειξη») τη χαμένη πόλη του Πλάτωνα, κάπου στη σύγχρονη Ελλάδα.
Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται, σύμφωνα με την εφημερίδα «Ιντιπέντεντ» που σχολιάζει το ντοκιμαντέρ, είναι αν η θρυλική Ατλαντίδα που περιγράφει ο Πλάτωνας στον «Τιμαίο» και στον «Κριτία» είναι βασισμένη σε έναν πραγματικό πολιτισμό που χάθηκε εξαιτίας μιας φρικτής μοίρας από τα χέρια της μητέρας φύσης.

Στην αρχή, η Χιουζ καταγράφει τις λίστες των μυριάδων τρελών θεωριών γύρω από τον μύθο που πυροδότησαν κατά καιρούς τις φλόγες του δημόσιου ενδιαφέροντος, ενώ παράλληλα κατέστρεψαν κάθε έννοια αρχαιολογικής αξιοπιστίας.

Στο ντοκιμαντέρ καταγράφονται οι εικασίες του Εριχ Φον Ντένικεν με τους «μάγους από το Διάστημα» έως τις απόπειρες ταξιδιών στο Θιβέτ του Βρετανού -κάποτε πρωθυπουργού- Γουίλιαμ Γκλάντστοουν και τη μακάβρια αναζήτηση των ναζί για την Αρία φυλή, εκεί.

Η Χιουζ αναζητεί τα ίχνη της μυθικής Ατλαντίδας στη Σαντορίνη και στη γιγαντιαία ηφαιστειακή έκρηξη γύρω στο 1650 π.Χ. Η ιστορικός ταξιδεύει στο κυκλαδίτικο νησί και παρουσιάζει μέσω εκτυφλωτικών πλάνων τη σημερινή τοπογραφία της Θήρας παρομοιάζοντάς τη με τις περιγραφές του Πλάτωνα και ενισχύοντας την αρκετά διαδεδομένη θεωρία.

Καθώς περνάει η ώρα, η Χιουζ αποσυνθέτει τον μύθο της χαμένης Ατλαντίδας. Πρώτα, κοιτάζοντας τα ευρήματα που έχουν ανασκαφεί από τη σύγχρονη Σαντορίνη, τα οποία μαρτυρούν τη λαμπρότητα ενός μεγαλειώδους έθνους, εξαφανισμένου από μια καταστροφή δεκαπλάσια από αυτή που προκάλεσε ο Βεζούβιος. «Είναι μια θαμμένη πόλη που σταδιακά επανέρχεται στη ζωή», λέει η Χιουζ για την ενάλια πόλη της Σαντορίνης που όταν πρωτοήρθε στο φως, το 1967, χαρακτηρίστηκε «η Πομπηία του Αιγαίου». Σύντομα, ωστόσο, η Χιουζ ομολογεί ότι τα αποδεικτικά της στοιχεία είναι περιστασιακά, παρότι συναρπαστικά.

Το ταξίδι συνεχίζεται στα ιερά παλάτια της Κνωσού. Ο πρώην επιμελητής της Βρετανικής Σχολής στην Κνωσό Κόλιν Μακ Ντόναλντ εξηγεί πώς εξελίχθηκε ο ακμάζων και καλλιεργημένος πολιτισμός των Μινωιτών μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης - περίπου όπως η Σρι Λάνκα την επόμενη μέρα μετά το τσουνάμι.

Την ίδια θεωρία αναπτύσσει και ο δρ Ιρβινγκ Φίνκελ του Βρετανικού Μουσείου, ο οποίος συμφωνεί ότι η Ατλαντίδα μπορεί να βασίζεται στην καταγεγραμμένη γνώση της θηραϊκής έκρηξης. Φυσικά και ο Φίνκελ έχει λόγο, αφού μία από τις αγαπημένες συλλογές του Βρετανικού Μουσείου είναι τα μινωικά ευρήματα. Το δικό μας ερώτημα είναι αν οι θεατές του BBC και οι αναγνώστες του «Ιντιπέντεντ» θα αναζητήσουν φέτος τη χαμένη Ατλαντίδα κάπου ανάμεσα στη Σαντορίνη και στην Κρήτη...

Οι θεωρίες και ο Πλάτωνας
Πολλοί μελετητές υποστηρίζουν ότι η Ατλαντίδα απλώς δεν υπάρχει και δεν υπήρχε ποτέ. Αλλοι λένε ότι «ο Πλάτωνας κατασκεύασε τον μύθο, ενώ επρόκειτο για την Αθήνα» (ο ιστορικός Πιερ Βιντάλ-Νακέ), ενώ άλλοι την έχουν αναζητήσει από τις Ανδεις και την Αφρική έως τις Αζόρες, τη Μάλτα, την Πολυνησία, στην καρδιά του Ατλαντικού, στη Θάσο κ.λπ. Ελληνες ερευνητές (Β. Καψιμάλης, Μ. Φυτίκας, Γ. Βουγιουκαλάκης) έχουν αναπτύξει τη θεωρία ότι ο Πλάτωνας έπλασε το υλικό του βασιζόμενος σε ένα υπαρκτό νησί στο Κεντρικό Αιγαίο 650 τετρ. χιλιομέτρων, που εκτεινόταν από την Ανδρο μέχρι την Ιο και δυτικά της Αντιπάρου μέχρι τα ανατολικά της Νάξου, και το οποίο καταστράφηκε από την ηφαιστειακή έκρηξη της Σαντορίνης.

Μανία τον 18ο
«Τον 18ο αιώνα, η Δύση ήθελε σώνει και καλά να βρει την Ατλαντίδα για να ξεφορτωθεί το δόγμα ότι όλοι προερχόμαστε από τον Αδάμ», λέει ο Βιντάλ-Νακέ.

Σοφία Στυλιανού
εθνος